Wszystko o kaszy
Rodzaje kasz
Rodzaje kasz

Kasza jaglana

Kasza jaglana jest kaszą z ziarna prosa. Są to małe okrągłe ziarna, najczęściej w żółtym kolorze, ale dostępne są również białe, szare oraz czerwone. Spośród wszystkich kasz zawiera najwięcej żelaza, miedzi, witaminy B1, B2 i B6. Pod względem zawartości cynku prawie dorównuje kaszy gryczanej. W wyniku dużej zawartości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, szybko ulega procesowi jełczenia, dlatego okres jej przechowywania jest krótszy niż innych kasz.
Kasza jaglana jest idealna do wszystkiego! Pasuje do potraw mięsnych, warzywnych, zup, a także deserów. To doskonały pomysł na śniadania – wystarczy ugotować ją na mleku i dodać owoce (świetnie smakuje ze zmiksowanymi truskawkami). W takiej postaci przypadnie do gustu nawet najbardziej wybrednym maluchom.
SPOŚRÓD WSZYSTKICH KASZ ZAWIERA NAJWIĘCEJ ŻELAZA
Spośród wszystkich kasz, to kasza jaglana dostarczy nam najwięcej żelaza – składnika mineralnego, dzięki któremu czerwone krwinki mają zdolność dostarczania tlenu do wszystkich komórek organizmu. Pamiętajmy, że niedobór żelaza prowadzi do pogorszenia koncentracji, anemii, łamliwych włosów i paznokci. Zwiększone zapotrzebowanie na ten pierwiastek występuje u kobiet w ciąży i karmiących piersią, obficie miesiączkujących i u osób, które w wyniku urazów i operacji utraciły dużo krwi.
JEST ŹRÓDŁEM KRZEMU
Kasza jaglana jest fantastycznym źródłem krzemu, czyli pierwiastka, który odpowiada za mocne kości, stawy i paznokcie. Jednocześnie utrzymuje w dobrej formie ściany naczyń krwionośnych i elastyczność skóry, zwiększa odporność, łagodzi stany zapalne, ułatwia eliminację szkodliwych substancji z organizmu, spowalnia procesy starzenia się i wiotczenie skóry. Związek ten jest szczególnie istotny dla dzieci, kobiet w ciąży, osób starszych, po przebytych złamaniach kości i ze zmniejszoną odpornością na infekcje.
DOSTARCZA LECYTYNĘ
W kaszy jaglanej znajdziemy również lecytynę, która odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego oraz bierze udział w rozwoju mózgu i procesach zapamiętywania. Jest więc szczególnie ważna dla kobiet w ciąży, dzieci czy osób intensywnie pracujących umysłowo. Dodatkowo lecytyna wykazuje działanie obniżające stężenie złego cholesterolu i triglicerydów, obniżając przy tym lepkość krwi – co jest istotne u osób chorych na miażdżycę, po przebytych zawałach i udarach, a także przy stłuszczeniu wątroby.
ZAWIERA LIGNINY
Kasza jaglana zawiera ligniny, czyli które z jednej strony działają jak fitohormony, wyrównując gospodarkę hormonalną (skuteczne w zapobieganiu nowotworom piersi), a z drugiej strony są silnymi przeciwutleniaczami, spowalniającymi procesy starzenia się i chroniącymi przed powstawaniem nowotworów.
NIE ZAWIERA GLUTENU
Dzięki temu, że kasza jaglana nie zawiera glutenu, może być składnikiem diety osób chorujących na celiakię.
- kaszę jaglaną mogą spożywać wszyscy bez względu na wiek,
- osoby z insulinoopornością lub cukrzycą powinny kaszę jaglaną łączyć z dobrymi źródłami białka i/lub tłuszczu, by spowolnić wchłanianie z niej węglowodanów. Nie powinny spożywać jej solo.
- Umyj ziarna w zimnej wodzie – np. przy użyciu drobnego sita, myjąc pod bieżącą wodą.
- Wrzuć kaszę na lekko osoloną, wrzącą wodę z dodatkiem 1 łyżki masła (1 szklanka kaszy na 2,5 szklanki wody).
- Gotuj pod przykryciem na małym ogniu, nie mieszając, przez około 20 min.
- Jeśli po tym czasie kasza nie wchłonęła płynu lub jest twarda możesz włożyć ją do piekarnika, dalej gotować na parze lub przykryć garnek i owinąć go szczelnie kocem na godzinę.
Ważne: Po ugotowaniu kasza zwiększa swoją wagę 2,5 – 3krotnie.
Dobra rada: Aby kasza była łagodniejsza w smaku, a goryczka niewyczuwalna, do gotowania można dodać mleka (pół na pół z wodą).
Kasza jęczmienna

Ziarna kaszy jęczmiennej są jasnoszare, czasami z lekkim odcieniem żółci lub zieleni.
W zależności od stopnia rozdrobnienia dzielimy ją na:
- pęczak – całe, jedynie wypolerowane i pozbawione łuski ziarno,
- perłową (kasza mazurska) – to pęczak pocięty na kawałki; w zależności od stopnia jej rozdrobnienia dzielimy ją na grubą, średnią i drobną,
- łamaną (wiejską) – podobnie jak kasza perłowa jest to rozdrobniony pęczak; różnica polega na tym, że kasza łamana nie jest polerowana, dzięki czemu zachowuje więcej cennych składników.
Kasza jęczmienna idealnie nadaje się do zup, gulaszy, gołąbków, zapiekanek, sosów grzybowych i budyniów mięsnych
β-glukan (rozpuszczalny błonnik)
Badania wykazują, że co najmniej 3g β-glukanu jęczmienia może skutecznie zmniejszać stężenie złego cholesterolu (od 19% do 24% w porównaniu do osób, których dieta nie zawiera jęczmienia). Dzieje się to w wyniku zmniejszonego wchłaniania cholesterolu i tłuszczu ze zjedzonego posiłku oraz zwiększonego ich wydalania z kałem wraz z kwasami żółciowymi.
100g kaszy jęczmiennej (1 woreczek) dostarcza 4,3 – 5,3 β-glukanu
Warto zaznaczyć, że wyizolowane z pożywenia β-glukany nie przejawiają tak silnego działania obniżającego stężenie cholesterolu, jak β-glukany z ziarna w swojej naturalnej formie. [Behall KM, Scholfield DJ, Hallfrisch J, 2004b. Diets containing barley significantly reduce lipids in mildly hypercholesterolemic men and women. Am J Clin Nutr. 80:1185-93.]
Dodatkowo β-glukan wraz z arabinoksylanami, również obecnymi w kaszy jęczmiennej, korzystnie działają na metabolizm glukozy, zabezpieczając przed drastycznym wzrostem stężenia cukru we krwi [Casiraghi, MC et al. Post-prandial responses to cereal products enriched with barley beta-glucan. J Am Coll Nutr.2006;Aug;25(4):313-20.].
Kojelną zaletą tej frakcji błonnika jest jego korzystny wpływ na błonę śluzową jelita. Dzięki obecności mikroflory jelitowej fermentuje on w końcowych odcinkach przewodu pokarmowego. Podczas tego procesu powstają krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (butyrylowy i propinowy), które stanowią substancję odżywczą dla komórek nabłonkowych jelita grubego. Ma to nie tylko wpływ na dobrą kondycję samego jelita, ale także całego naszego organizmu. W jelicie bowiem zlokalizowane jest prawie 70% komórek odpornościowych z całego naszego organizmu. Stan odżywienia jelita wpływa więc w znacznej mierze na odporność naszego organizmu.
BOGATA W FITOZWIĄZKI
Kasza jęczmienna jest bogata w fitozwiązki, takie jak sterole i tokotrienosterole, które wpływają na obniżenie stężenia cholesterolu we krwi. Wśród tych związków znajdują się także przeciwutleniacze (kwas felurowy, proantocyjanidyny i katechiny). Mają one właściwości przeciwalergiczne, przeciwwirusowe, antybakteryjne, przeciwnowotworowe oraz przeciwzapalne. Spowalniają również procesy starzenia, wzmacniają mięśnie i naczynia krwionośne oraz działają ochronnie na miąższ wątroby, nerki i serce.
Kaszy jęczmiennej powinni unikać:
- chorzy na celiakię
- Opłucz ziarna kaszy.
- Zagotuj wodę i dodaj do niej olej (1 łyżka na 100g kaszy).
- Wrzuć kaszę na gotującą się wodę (wersja sypka: 1 szklanka kaszy na 2,5 szklanki wody; wersja kleista: 1 szklanka kaszy na 3,5 szklanki wody).
- Gotuj 45-60 min. Im grubsza kasza, tym dłuższy czas gotowania.
- Wyłącz ogień i zostaw kaszę pod przykryciem na 10 min.
Ważne: Podczas gotowania kasza jęczmienna zwiększa swoją wagę od 3 do 4,5 razy.
Dobra rada: Aby skrócić czas gotowania pęczaku, przed gotowaniem możesz namoczyć go na 2-3 godziny.
Kasza gryczana

Kasza gryczana wytwarzana jest z nasion gryki – rośliny, która należy do rodziny rdestowatych (tak jak szczaw i rabarbar). Rozróżniamy następujące rodzaje kaszy gryczanej:
- nieprażona, która powstaje z łamanych, niepalonych ziaren gryki o kremowej barwie i delikatnym smaku, mniej charakterystycznym niż palona kasza gryczana,
- prażona, ma orzechową barwę i charakterystyczny, dosyć intensywny smak, popularniejsza od nieprażonej.
Idealnie komponuje się z daniami mięsnymi, wszelkimi gulaszami czy sosami grzybowymi. Ze zmielonej kaszy można wypiekać chleb, placki i ciasta – przeznaczone szczególnie dla tych, którzy powinni unikać glutenu. W połączeniu z białym serem i warzywami stanowić będzie świetny farsz do naleśników i pierogów. Można robić z niej również kotlety oraz faszerować nią warzywa.
BIAŁKO O WYSOKIEJ WARTOŚCI ODŻYWCZEJ
Kasza gryczana zawiera białko o wysokiej wartości odżywczej, które dostarcza wszystkich aminokwasów egzogennych – tych których nasz organizm nie jest w stanie sam wyprodukować, a które muszą być dostarczone z pożywieniem dla prawidłowego rozwoju organizmu.
DOBRE ŹRÓDŁO PRZECIWUTLENIACZY
Kasza gryczana jest bogata w przeciwutleniacze, takie jak: rutyna, kwercetyna, pelargonidyna, procyjanidyna. 100g porcja łuski kaszy gryczanej zawiera 1000 mg polifenoli (przeciwutleniacze), w tym 40-70 mg rutyny i 0,3-0,7 mg kwercetyny.
Dzięki wysokiej zawartości rutyny i kwercetyny kasza gryczana wzmacnia naczynia krwionośne oraz zwiększa ich szczelność. Dzięki temu zapobiega powstawaniu żylaków, czerwonych przebarwień na skórze (tzw. pajączków), a także obrzęków. Ta odmiana kaszy ma właściwości przeciwzakrzepowe, co pozytywnie wpływa na leczenie choroby niedokrwiennej serca oraz może chronić przed udarami i zawałami. Innymi zaletami kaszy gryczanej, wynikającymi z wysokiej zawartości przeciwutleniaczy, jest spowalnianie procesów starzenia się, wspomaganie odporności organizmu, regulacja gospodarki hormonalnej. Warto wspomnieć również o właściwościach przeciwnowotworowych oraz przeciwbakteryjnych (zwłaszcza na bakterie wywołujące zakażenie układu moczowego).
REGULACJA STĘŻENIA GLUKOZY I INSULINY WE KRWI
Kasza gryczana, nie tylko ze względu na wysoką zawartość błonnika i niski indeks glikemiczny, polecana jest chorym na cukrzycę. W swoim składzie zawiera również D-chiro-inozytol, czyli związek, który bierze udział w prawidłowym działaniu insuliny. Jego niedobór może być czynnikiem sprzyjającym rozwojowi cukrzycy typu II. Ze względu na regulację stężenia insuliny i ilości androgenów (męskie hormony płciowe) przez ten związek, kasza gryczana polecana jest także kobietom chorującym na zespół policystycznych jajników.
NIE ZAWIERA GLUTENU
Dzięki temu, że kasza gryczana nie zawiera glutenu, może być składnikiem diety osób chorujących na celiakię.
W PORÓWNANIU DO POZOSTAŁYCH KASZ …
W porównaniu do pozostałych kasz, ta odmiana kaszy zawiera najwięcej jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, wapnia, fosforu oraz kwasu foliowego. Jednocześnie ma w sobie 2 razy więcej potasu i manganu, od 2 – 20 razy więcej magnezu, 2 razy więcej żelaza i 4 razy więcej cynku i witaminy B1, B6 niż kasza jęczmienna.
Kaszy gryczanej powinni unikać:
- osoby z niewydolnością nerek,
- chorujący na wrzody żołądka i dwunastnicy.
- Zagotuj wodę i dodaj do niej olej (1 łyżka na 100g kaszy).
- Wrzuć kaszę na gotującą się wodę (aby ugotować 1 szklankę kaszy potrzebujesz 2 szklanki wody).
- Gotuj przez 15 min.
- Gotuj 45-60 min. Im grubsza kasza, tym dłuższy czas gotowania.
- Wyłącz ogień i zostaw kaszę pod przykryciem na 10 min.
Ważne: Podczas gotowania kasza zwiększa swoją wagę od 2 do 4 razy.
Dobra rada:Aby kasza była bardziej sypka, przed gotowaniem dodaj do kaszy białko jaja, dokładnie wymieszaj, a następnie włóż do piekarnika (rozgrzanego do 70°C) i susz ok. 20 min. Po wyjęciu dokładnie rozkrusz i dopiero wtedy gotuj.
Kasza manna

Kaszę mannę można jeść na wszelkie sposoby. Jest świetnym pomysłem na śniadanie, obiad, kolację czy deser.
Na śniadanie – ugotowana na mleku ze świeżymi lub suszonymi owocami, orzechami i miodem.
Na deser – ugotowana na gęsto z dodatkiem kakao (jako alternatywa dla tradycyjnego budyniu), w formie ciasteczek, placków czy jako krem do ciasta i nadzienie do babeczek.
Na obiad – do zup, pulpetów, kotletów, gołąbków, kluseczek oraz jako zagęstnik do sosów zamiast mąki.
Na kolację – do sałatek czy warzyw faszerowanych.
Dzięki swojej lekkostrawności, kasza manna jest wskazana dla osób z chorobami układu pokarmowego (choroba wrzodowa, zapalenie jelit, trzustki i wątroby) lub po przebytych operacjach. Zawdzięcza to temu, że jest bardzo rozdrobniona i praktycznie pozbawiona błonnika. Manna jest pierwszą glutenową kaszką wprowadzaną do jadłospisu maluszków (w 5-6 miesiącu życia, po pół łyżeczki dziennie do zupki jarzynowej lub mleka).
MOŻE ŁAGODZIĆ PRZEBIEG BIEGUNEK
Ponieważ kasza manna wykazuje lekko zapierające działanie, jej spożywanie zaleca się osobom cierpiącym na biegunki.
Kaszy manny powinni unikać:
- chorzy na celiakię,
- osoby skarżące się na zaparcia i hemoroidy,
- osoby z insulinoopornością,
- osoby chorujące na cukrzycę typu 1 i typu 2.
- Na jedną szklankę kaszy potrzebujesz 4 szklanek wody lub mleka.
- Możesz przygotować ją na dwa sposoby.
Pierwszy sposób: wrzucić kaszę do zimnej wody lub mleka i zagotuj ją, cały czas mieszając.
Drugi sposób (przypominający przygotowanie budyniu): z 1/2 litra zimnego mleka lub wody odlej 3/4 szklanki i wsyp do niej 3 łyżki kaszy i dobrze wymieszaj; resztę płynu zagotuj; do gotującego się płynu wlej powoli namoczoną kaszę – cały czas mieszając trzepaczką.
Czas gotowania: ok. 4 min.
Ważne: Z 1 kg surowej kaszy po ugotowaniu otrzymujemy ok. 3,5 kg.
Kasza kukurydziana

Kasza kukurydziana jest lekkostrawna, dlatego doskonale nadaje się na kleiki dla osób, które nie mogą przeciążać układu pokarmowego (choroby przewodu pokarmowego, wątroby i dróg żółciowych). Jest jedną z pierwszych kaszek, wprowadzanych do diety maluszków już na początku 5-go miesiąca, jeszcze zanim w jadłospisie pojawi się gluten.
NIE ZAWIERA GLUTENU
W związku z tym, że kasza kukurydziana nie zawiera glutenu, jest najczęstszym zamiennikiem mąk glutenowych. Przyrządza się z niej chleby, bułki, ciasta i placki bezglutenowe.
DOSTARCZA LUTEINĘ
W kaszy kukurydzianej znajdziemy również luteinę, która neutralizuje wolne rodniki, będące główną przyczyną pogarszania się wzroku. Z tego powodu poleca się ją osobom chorym na zaćmę i zwyrodnienie plamki żółtej.
- osoby z insulinoopornością,
- osoby chorujące na cukrzycę typu 1 i typu 2.
- Zalej kaszę zimną wodą, mlekiem lub sokiem (1 szklanka kaszy na 2,5 szklanki płynu).
- Gotuj ok. 15-20 min. na wolnym ogniu, od czasu do czasu mieszając.
Ważne: Z 1 kg surowej kaszy po ugotowaniu otrzymujemy ok. 2 kg.
Dobra rada: Robiąc wypieki, kasza kukurydziana może stanowić zamiennik dla jajka. Wystarczy, że 1 łyżkę kaszy rozmieszasz w 2 łyżkach wody i dodasz do ciasta, placków czy naleśników. Jest to idealne rozwiązanie dla wegan, osób uczulonych na jaja i tych, którzy mają problem ze zbyt wysokim cholesterolem.
Kasza kuskus

Pośród wszystkich innych kasz, zawiera najwięcej białka i węglowodanów, ma mniej błonnika i nieco mniej tłuszczu. Jest lekkostrawna, dlatego może stanowić element diety osób z chorym układem pokarmowym.
Kasza kuskus jest lekkostrawna, dzięki czemu może być spożywana przez osoby chore na wrzody żołądka i dwunastnicy, z chorobami wątroby i dróg żółciowych.
ZAWIERA NAJWIĘCEJ BIAŁKA, WĘGLOWODANÓW I NIEWIELE BŁONNIKA
Właściwości te sprawiają, że stanowi dobre uzupełnienie posiłków sportowców, którzy przy zwiększonym zapotrzebowaniu na białko i węglowodany powinni uważać na produkty wysoko błonnikowe, by nie doprowadzać do wzdęć, utrudniających treningi.
- chorzy na celiakię.
- Zagotuj wodę, a następnie dodaj soli.
- Zalej kaszę wrzątkiem (na 1 szklankę kaszy potrzeba nieco ponad 1 szklankę płynu).
- Wymieszaj i przykryj na 5 min.
Ważne: Z 1 kg surowej kaszy otrzymujemy ok. 2 kg ugotowanej.
Dobra rada: Kuskus można przygotować również na patelni lub w parowarze. Wystarczy, że wsypiesz szklankę kaszy na rozgrzaną patelnię i dodasz niewielką ilością roztopionego masła. Następnie podsmażysz kilka minut i zalejesz nieco ponad szklanką osolonej wody. Gdy zacznie się gotować, zmniejsz ogień i gotuj do czasu wchłonięcia płynu. Gotując kuskus na parze, potrzebna Ci będzie bawełniana ściereczka. Musisz wyłożyć nią parownik i następnie umieścić tam kaszę. Parownik ustaw na 10 min. nad garnkiem z gotującą się wodą.
Kasza owsiana

Spośród wszystkich kasz, to kasza owsiana jest najlepszym źródłem β-glukanu – rozpuszczalnego błonnika, który daje szybkie uczucie sytości. β-glukan pęcznieje w przewodzie pokarmowym, przybierając postać żelu, co ułatwia wypróżnianie się. Ma również silne działanie ochronne na błonę śluzową przewodu pokarmowego. Dodatkowo zmniejsza wchłanianie zwrotne cholesterolu i kwasu żółciowego, co przyczynia się do obniżenia stężenia cholesterolu. Wykazuje działanie przeciwnowotworowe i stanowi odżywkę dla korzystnej mikroflory naszego układu pokarmowego.
WYRÓWNUJE GOSPODARKĘ CHOLESTEROLOWĄ
Kasza owsiana jest źródłem fruktanów, które podobnie jak β-glukany wyrównują gospodarkę cholesterolową, działają odżywczo i ochronnie na jelita. Dodatkowo zwiększają one wchłanianie wapnia, magnezu, żelaza, miedzi, cynku.
ZAWIERA DUŻO BIAŁKA O WYSOKIEJ WARTOŚCI ODŻYWCZEJ
Podobnie jak kasza gryczana, kasza owsiana zawiera dużo białka o wysokiej wartości odżywczej. W jej skład wchodzi również prawie tyle samo żelaza, co w kaszę jaglaną i podobna ilość magnezu, która znajduje się w kaszy gryczanej. Kasza owsiana jest również dobrym źródłem cynku, wapnia, witamin B1, B2 i kwasu foliowego.
- osoby z celiakią powinny szukać kaszy owsianej, gdzie na opakowaniu jest przekreślony kłos. Kasza owsiana jest naturalnie bezglutenowa, ale często bywa glutenem zanieczyszczona.
- Wypłucz kaszę w zimnej wodzie i odcedź.
- Zagotuj osoloną wodę lub mleko (na 1 szklankę kaszy potrzeba 4 szklanki płynu).
- Wsyp kaszę do gotującej się wody.
- Gotuj na małym ogniu ok. 20-30 min., często mieszając.
- Ugotowaną kaszę – odcedź.
Ważne: Z 1 kg surowej kaszy otrzymujemy prawie 3 kg ugotowanej.
Dobra rada: By skrócić czas gotowania, można namoczyć kaszę na noc.